Ziraat Odası Nedir

Aslında bu soru genellikle ziraat odası ne iş yapar ? şeklinde sorulmaktadır. Ziraat odaları ülkemizdeki onlarca meslek örgütü gibi çiftçilikle uğraşanların kayıtlı olduğu bir meslek örgütüdür. Ancak bu tanımın dışında gerçekte çok daha net bir yasal tanım bulunmaktadır ve 6964 sayılı Kanun’da ziraat odası kamu kurumu niteliğinde bir anayasal meslek örgütüdür ifadesi kullanılmıştır.

Türkiye’de tarımsal faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişilerin kayıtlı olmaları gereken meslek örgütüdür. Türkiye Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Kanunu (6964 sayılı Kanun) hükümlerine göre en az on dört seçim bölgesine sahip ilçelerde ziraat odası kurulabilir. Ayrıca yeterli seçim bölgesine sahip olmayan ziraat odaları için en yakın ziraat odası aracılığı ile şube açılabilir.

Ziraat Odaları Tarihi

Türkiye’de ziraat odaları ilk kez 1881 yılında özel bir tüzükle kurulmuştur. 1881-1897 yılları arasında faaliyet gösteren ziraat odası sayısının 99 olduğu bilinmektedir. Bir tarım ülkesi olan Türkiye’de çiftçilerin yeterli örgütlenme kapasitesi olmadığı ve bu alanda çeşitli yasal düzenlemeler yapılması ile 1912 yılında yeni bir tüzükle ziraat odalarının ilçe düzeyinde kurulması sağlanmıştır.

Cumhuriyet döneminde 1937 yılında 3203 Sayılı Ziraat Vekalerti Vazife ve Teşkilatı Kanunu ile ziraat odalarının canlandırılması hedeflenmiş olsa da 1940 yılına kadar yeterli teşkilatlanmanın olmadığı görülmektedir. Son olarak 1957 yılında 6964 Sayılı Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Kanunu ile ziraat odaları bugünkü statüsüne kavuşmuştur. Ancak kanun odaların çalışmalarını düzenleyen tüzük ancak 1963 yılında Resmi Gazatede yayımlanmıştır.

Ziraat Odasının Görevleri

Ziraat odalarının görev ve sorumlulukları 6964 sayılı Ziraat Odaları ve Türkiye Ziraat Odaları Birliği Kanunu’nun 5184 sayılı Kanunla değişik 1’inci maddesinde tanımlanmatadır. Söz konusu Kanunda; “Ziraat odaları, meslek hizmetleri görmek, çiftçilerin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslek faaliyetlerini kolaylaştırmak, çiftçilik mesleğinin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak, meslek disiplin ve ahlakını kollayıp gözetmek, çiftçilikle iştigal edenlerin mesleki hak ve menfaatlerini korumak amacıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır.” şeklinde tanımlanmaktadır.

Tüm meslek odalarında olduğu gibi ziraat odalarında birincil vazife çiftçilerin kayıtlarının tutulması, tasnifi, istatistiki verilerin çıkarılması ve ilgili makamlar ile paylaşılmasıdır. Ayrıca çiftçiler için mesleki anlamda bilgi ve becerinin güçlenmesini hedefleyen kurs ve yayınları düzenleme ziraat odalarının başlıca görevleri arasındadır.

5510 Sayılı Sosyal Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4’üncü madddesi (b) fıkrası gereği tarımsa kendi nam ve hesabına çalışan çiftçilerin tarım sigortalılığı kayıtları ziraat odalarınca tutulmaktadır.

6964 Sayılı Kanun Madde 24 — (9.6.2004 tarihli ve 5184 sayılı kanunun 4. maddesi ile başlık ve metin değiştirilmiştir.

Ziraat Odası’nın Kanun’da Görevleri

1. Tarım ve çiftçilerle ilgilie haber ve bilgileri toplamak, gerekli inceleme,endeks ve istatistiki çalışmalarla yayımlamak,gerektiğinde ilgililerce istenilen bilgi ve kayıtlara vermek.  
2.  Kamu ve özel kurum, kuruluşlara faaliyet konuları ile ilgili önerilerde bulunmak, işbirliği yapmak; ticaret ve sanayi odalarına, borsa, hâl ve mezbahalara, umumî sergilere, biçerdöver kontrolleri için oluşturulacak komisyonlara ve gerekli gördüğü diğer yerlere temsilci göndermek.
3. Tarımın gelişmesi için gerekli gördüğü mevzuat değişikliklerinin yapılabilmesi veya yeni mevzuat oluşturulması hususunda Birliğe önerilerde bulunmak. 
4. Tarım ve kırsal kesimin kalkınması için her türlü eğitim, yayım ve danışmanlık faaliyetlerinde bulunmak, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak, katkı ve önerilerde bulunmak.
5. Uluslararası sergi, fuar, toplantı, seminer, panel, kongre gibi etkinliklere katılmak.
6. Çiftçi kayıtlarını tutmak, çiftçilikle ilgili bilgi ve belgeleri düzenlemek, her türlü tarımsal desteklere ilişkin gerekli bilgi ve belgeleri çiftçilere ve ilgili kuruluşlara vermek.
7.  Çiftçilerin tarımsal girdilerini teminen her türlü faaliyette bulunmak.
8. Yurt içi veya yurt dışı fuar, sergi düzenlemek ve katılmak, müsabakalar düzenlemek.
9. Meslek ihtilaflarında hakem olmak, mahkemelere bilirkişi göndermek.  
10. Yurt içi ve Birliğin izniyle yurt dışındaki diğer meslek odaları ve kuruluşlarla işbirliği yapmak. merkezleri  oluşturmak; odalar ve çiftçilerle ilgili her türlü eğitim araçlarını hazırlayıp sunmak.
11.  (21.9.2004 tarihli ve 5234 sayılı kanunun 28. maddesi ile değiştirilmiştir.) Bütçe imkanlarına bağlı olarak, ziraat ile ilgili laboratuvarlar, müzeler, kulüpler, kitaplıklar, seyyar sinemalar, bitki hastalıklarıyla mücadele, ilaçlama yerleri kurmak ve zirai ilaç, veteriner ilaçları, gübre, tohum gibi girdi satış yerleri, her türlü ziraat ve zirai sanayi tesisleri, fidanlık ve ağaçlıklar, damızlık ve örnek ahır ve ağılları, aşım durakları, ziraat işletmeleri, çiftçi danışmanlığı merkezleri açmak ve işletmek, hayvan hastalıkları teşhis ve tedavi hizmetlerinde bulunmak, sulama, kurutma, ağaçlandırma, toprak koruma ve verimliliği muhafaza konularında çalışmak, uygulama, tesis inşası ve benzeri faaliyetlerde bulunmak, çiftçilerin üretim ve meslekleriyle ilgili her türlü ihtiyaçlarını karşılamak, bu hizmetleri yerine getirmek için gerekli teknik personel ve sağlık personeli istihdam etmek. veya  kiralamak.
12. Odalara kayıtlı muhtaç çiftçi çocuklarının, yurt içinde eğitimleri veya ihtisas ya da stajları için Birliğin onayı ile burs vermek olarak sayılabilir.

Ziraat Odası Yönetimi

Ziraat odaları delege yöntemi ile oy çokluğu esasına göre oluşturulan yönetim ve denetim organları ile idare edilmektedir. Kuruluş aşaması dışında ziraat odalarında her dört yılda bir defa tüm üyelerin katılabileceği yerel delege seçimleri yapılır. Delege seçimleri sonunda seçilen mahalle ve köy delegeleri ilçe ziraat odasının meclis üyelerini, meclis üyeleri de sırası ile yönetim kurulu üyeleri ve yönetim kurulu başkanını seçer. Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin Ankara’da olan merkezi yönetim birimini de ilçe ziraat odaları yönetim kurulu başkanları arasından seçilen delegeler belirlemektedir. Tüm ziraat odaları doğrudan merkezi Ankara’da bulunan Türkiye Ziraat Odaları Birliği’ne (TZOB) bağlıdır.

Ziraat Odası Bir Dernek Mi?

Bu soru sıkça sorulduğu için açıklama gereği duyuyoruz. Ziraat odaları sivil toplum kuruluşudur. Bu anlamda bakıldığında bir STK olduğu söylenebilir ancak Türkiye’de faaliyet gösteren derneklerin tabi olduğu kanunlara ziraat odaları tabi değildir yani ziraat odası bir dernek değildir.

Yönetim kurulu üyeleri ve başkanları delege sistemi ile seçilir. Delege sisteminde her üyenin kendi seçim bölgesinde oy kullanarak delege seçmesi ve seçilen delegelerin oda organları olan meclis ve yönetim kurulu oluşturması şeklinde örgütlenir. Daha sonra bu oda başkanları yine delege sistemi ile Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) meclis ve delegelerini seçer.