Büyükşehirde Kırsal Mahalle Çözümü
Büyükşehir Sınırlarında İkamet Etse de Köyde Yaşayanlar
Bilindiği üzere 12 Kasım 2012 tarihinde 6360 sayılı Kanun ile on üç il büyükşehir kapsamında alındı. Bu kapsamda 30 ilde bulunan 16.220 köy mahalleye dönüştürülmüştü. Düzenleme sonunda Türkiye’deki 34.434 olan köy sayısı neredeyse %50 azalarak 18.214 köyümüz kaldı.
Yine aynı yasa kapsamında 1053 belde belediyesi kapatılarak mahalleye dönüştürüldü. Yasa, 2012 yılında çıktıktan sonra ilk yerel seçim olan 30.03.2014 tarihinde uygulamaya konulmuştu. Kapatılan bede belediyelerinin tüm taşınır ve taşınmaz malları ilçe merkezi belediyelerinin emrine verildiği bu dönemin idari anlamda geçişinin zor olduğu söylenebilir.
Asıl konu köylerin mahalle statüsü kazanması ve ilçe belediyelerinin mücavir alanı içinde kalmasından ötürü belediyelerin köylerdeki tarım alanlarını imara açması ve meraları kiralaması veya satmasında oluştu. Artık köylerde yaşayan üreticiler tıpkı şehir merkezinde yaşıyor gibi her türlü tarımsal amaçlı tesis yapımında ruhsat ve plan gibi prosedürler ile karşılaşmaya başladılar.
Tarım Bakanı Sayın Pakdemirli Büyükşehir Yasasının Tarımsal Üretime Zarar Verdiğini Söyledi
2021 yılı bütçesinin görüşüldüğü Plan ve Bütçe Komisyonu toplantısında konuşan Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli Büyükşehir Yasasının tarımsal üretime zarar verdiğini söyledi.
Konuyu gündeme İyi Parti Antalya Milletvekili Hasan Subaşı getirmiş ve Büyükşehir yasası nedeniyle köylerde üretim yapan çiftçilerin zarar gördüğünü belirtmişti. Bunun üzerine açıklama yapan Bakan Pakdemirli ““Biz de buraya bir katkı koyuyoruz. Gazi Meclisimizin de buna katkı koyacağına eminim. Özellikle tarımsal faaliyetlerin daha düzenli sürdürülebilmesi maksadıyla bu büyükşehir yasasında da bazı tadilatlara ihtiyaç var” diye konuştu.
Konuyla İlgili Yasal Düzenleme Yapıldı
7254 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 10’uncu maddesi başvuru yapmak şartı ile köy statüsünü yeniden değiştiriyor. Söz konusu torba kanun ile 5216 sayılı Büyükşehir Kanunu’na eklenen madde ile;
1- Köy veya belde belediyesi iken mahalleye dönüşen ve büyükşehir belediyesi sınırları içinde bulunup sosyo-ekonomik durumu, şehir merkezine uzaklığı, belediye hizmetlerine erişebilirliği, mevcut yapılaşma durumu ve benzeri hususlar dikkate alınarak ilgili ilçe belediye meclisinin kararı ve teklifi üzerine büyükşehir belediye meclisinin en geç 90 gün içinde alacağı karar ile kırsal yerleşim özelliği taşıdığı tespit edilen mahalleler, kırsal mahalle kabul edilir.
2- Bu belirlemenin mahalle düzeyinde yapılması esastır. Ancak; tamamı kırsal mahalle olarak tespit edilmeyen diğer mahallelerde de on bin metrekareden az olmamak kaydıyla kırsal yerleşik alan belirlenebilir. Kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan vasfı bu fıkrada belirtilen usulle kaldırılabilir.
3- Büyükşehir belediyesi, birinci fıkra uyarınca ilçe belediyesinden gelen teklifi aynen veya değiştirerek kabul edebilir ya da reddedebilir. Hükümleri getirilmişti. Bu düzenleme ile “Kırsal Mahalle” terimi de literatüre girmiş oldu.
Kırsal Mahalle Başka Neler Sağlıyor
Kırsal Mahallede Vergi ve Harç İndirimi
Kırsal Mahalle olarak belirlenen yerlerde gelir vergisinden muaf esnaf ile basit usulde gelir vergisine tabi mükellefler tarafından bizzat iş yeri olarak kullanılan bina, arsa ve araziler, meskenler ve tarımsal amaçlı kullanılan yapılar 29/7/1970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’na göre alınması gereken emlak vergisinden muaftır. Bu yerlerde, ticari, sınai ve turistik faaliyetlerde kullanılan bina, arsa ve araziler için emlak vergisi % 50 indirimli uygulanır.
Kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan olarak belirlenen yerlerde, 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken bina inşaat harcı ile imarla ilgili harçlar alınmaz; anılan kanuna göre alınması gereken diğer vergi, harç ve harcamalara katılma payları % 50 indirimli uygulanıyor.
Su Faturalarında Yarı Yarıya İndirim
Kırsal Mahalle statüsündeki yerlerde içme ve kullanma suları için alınacak ücret en düşük tarifenin işyerleri için yüzde 50’sini, konutlar için yüzde 25’ini geçmeyecek şekilde belirlenir. 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca bilanço esasına göre defter tutan mükellefler için bu fıkrada belirtilen muafiyet ve indirimler uygulanmaz.
3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 12’nci maddesinin yedinci fıkrası ile 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu’nun ek 17’nci maddesi hükümlerinden yararlanan yerler; kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan olarak belirlenmesi halinde bu madde hükümlerine aykırı olmayan hak, sorumluluk ve imtiyazlardan faydalanmaya devam ederler.
Bu madde uyarınca kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan olarak belirlenen yerler hakkında 12/11/2012 tarihli ve 6360 sayılı 14 İlde Büyükşehir Belediyesi ve 27 İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun geçici 1’inci maddesinin 15 ve 29. fıkraları uygulanmaz.” Hükmü gereği ucuz su kullanımı söz konusu.
Kanun Kapsamındaki 30 Büyükşehir
Söz konusu düzenlemeye tabi iller Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon, Van.
Düzenleme Var Uygulama Yok
Yasanın bilinirliği konusunda bazı sıkıntılar var, özellikle ulusal medyada yer almadığından yerel yönetimler, hatta muhalefet partileri bile kanundan habersiz görünüyor. Kırsalda güçlükle üretim yapmaya çalışan çiftçiler için söz konusu düzenlemeye esas gerekli çalışmaların ivedi olarak başlatılması gereklidir.
Kaynak : Dünya Gazetesi
